TA ΖΩΑ ΣΤΟΝ ΠΕΡΣΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ: Tα περιστέρια για τους Μουσουλμάνους, επομένως και για τους Πέρσες (όπως για τους Χριστιανούς) είχαν μια θρησκευτική βαρύτητα και ετύγχαναν σεβασμού . ΄Ενας θρύλος λέει πως βοήθησαν τον Μωάμεθ ,  αποσπώντας την προσοχή των εχθρών  του, κατά τη μετάβασή του από την Μέκκα στη Μεδίνα, επιτρέποντάς του να ξεφύγει. Είχαν, επίσης και έναν ρομαντικό συμβολισμό, ως αγγελιαφόροι μεταξύ των ναυτών που χάνονται στη θάλασσα και των αγαπημένων τους, στις οποίες φέρνουν τα τελευταία λόγια της αγάπης τους, μια παράδοση που μπορεί να έχει προκύψει από τα λευκά περιστέρια που οι Έλληνες ναυτικοί  χρησιμοποίησαν ως μάρτυρες της καταβύθισης των περσικών πλοίων του Μαρδόνιου το  492 π.Χ

ΓΑΪΔΑΡΟΣ: Επειδή το ζώο συνδέεται με τις κατώτερες τάξεις κσι θεωρείται αργόστροφο – δεν κατέχει περίοπτη θέση στην Περσική τέχνη και αντιμετωπίζεται  με κάποια περιφρόνηση. Ωστόσο, οι Πέρσες, , φαίνεται να έχουν αναγνωρίσει στο αξιοκαταφρόνητο γι΄αυτούς ζώο, την ικανότητα να καλλιεργεί το χιούμορ, τη σοφία, και τα ηθικά διδάγματα στους ανθρώπους. Ο Χαντίθ Μωάμεθ συχνά αναφέρει τα γαϊδούρια, και θρησκευτικές προσωπικότητες που συνδέονται με αυτά για να τονίσει την αξία της ταπεινότητας. Αλλά και η σχέση, ακόμη και θρησκευτικών προσωπικοτήτων με γαϊδούρια μπορεί να πάρει μια σαφώς κωμική τροπή. Ένα αγαπημένο περσικό αστείο αφορά έναν μουλά (ένα όρος που γενικά σημαίνει στο Ιράν τον τοπικό κληρικό ) από τον οποίο ο  γείτονας ζήτησε να δανειστεί το γαϊδούρι του. Ο μουλάς αρνήθηκε, λέγοντας ότι ήδη είχε δανείσει το γάιδαρο σε ένα άλλο γείτονα, όταν ο γάιδαρος άρχισε να γκαρίζει  δυνατά , προκαλώντας την διαμαρτυρία του γείτονα για το ψέμμα. Ο μουλάς τότε με  αγανάκτηση  του απάντησε, «Ποιόν εμπιστεύεσαι, το γαϊδούρι, ή εμένα;" Χρησιμοποιούνται επίσης, σε παροιμιώδεις εκφράσεις τονίζοντας τη βλακεία ή απελπισία: ". Έχει κολλήσει σαν τον γάιδαρο στη λάσπη" "Δίνοντας συμβουλές σε ένα ηλίθιο άτομο είναι σαν ν΄ απαγγέλλεις το Κοράνι  σε ένα γάιδαρο» . "Αυτά και πολλά άλλα κομμάτια της παροιμιώδους  σοφίας», γράφουν οι Humphreys και Khasrom, "αποτελούν τη βάση σύγκρισης της δήθεν βλακείας του γάιδαρου με  την ακόμη μεγαλύτερη βλακεία της ανθρωπότητας γενικότερα. Έτσι, ταπεινός όπως είναι, ο γάιδαρος μπορεί να δώσει ακόμα  ένα μάθημα  στον άνθρωπο."

 

απεικόνιση του θρόνου του παγωνιού

ΠΑΓΩΝΙ: Αποτελεί το σύμβολο της περσικής / ιρανικής μοναρχίας. Αυτός ο συμβολισμός προέρχεται από το θρόνο του Παγωνιού, έναν διάσημο χρυσό θρόνο που εκλάπη από την Ινδία από τους Πέρσες το 1739.

Το παγώνι είναι ένα δημοφιλές μοτίβο στα περσικά σχέδια. Μια αρχαία περσική συνταγή  δείχνει ακόμα πώς να μαγειρέψουν ένα ψητό παγώνι στα κάρβουνα  ή  και σαν σουβλάκι , που σημαίνει πως εκτιμάτο..παντοιοτρόπως από τους αρχαίους Πέρσες.

Ένα παράδειγμα λατρείας του Παγωνιού στο Ζωροαστρισμό είναι  οι Yezidis, οι οποίοι κατοικούν στα βουνά της Αρμενίας, του Κουρδιστάν και του Καυκάσου. Οι Yezidis λατρεύουν τον  Malik-e-Taus, έναν άγγελο αποστάτη με την όψη του παγωνιού.Το κοινό μοτίβο από δύο παγώνια συμμετρικά τοποθετημένα σε κάθε πλευρά του δέντρου της ζωής  συμβολίζει στην Περσία  την ψυχική δυαδικότητα του ανθρώπου (που σχετίζεται με το μύθο των Διδύμων), αντλώντας τη δύναμη της ζωής του από την αρχή της ενότητας.

 

 faravahar

ΓΕΡΑΚΙ: Το faravahar, ένας φτερωτό δίσκος που παρουσιάζει ομοιότητες  με το σχήμα ενός γερακιού, είναι ένα από τα πιο γνωστά σύμβολα του Ζωροαστρισμού.

Το γεράκι ήταν ένα δημοφιλές κατοικίδιο ζώο κατά την αρχαία περσική περίοδο, γεγονός που οδήγησε στην θεωρία πως το γεράκι προέρχεται από την Περσία.

ΕΛΕΦΑΝΤΑΣ : Eμφανίζεται στο προσκήνιο με τον επικό ήρωα Ροστάμ από το Shah-Namah ή Βιβλίο των Βασιλέων. Λέγεται ότι ο ήρωας ήταν ο μόνος που ήταν σε θέση να σκοτώσει τους τερατώδεις  μαμούθ- ελέφαντες που είχαν τρομοκρατήσει ένα περσικό χωριό. Η δύναμη και ανδρεία που επέδειξε, απέδειξε ότι ήταν προορισμένος για το μεγαλείο. Ο ελέφαντας είναι ένα επαναλαμβανόμενο θέμα σε επικές  ιστορίες πολεμιστών της Μέσης Ανατολής. Κάποιοι εικάζουν ότι στην ιστορία του Ροστάμ, , ο ελέφαντας συμβολίζει την κατακτητική δύναμη  της Ινδίας την οποία   οι μεγάλοι βασιλείς ήταν σε θέση να αποκρούσουν.

tuttart.com

ΑΛΟΓΑ: Οι Πέρσες ήταν διάσημοι για την εκτροφή αλόγων, φημισμένων για την ομορφιά, τη χάρη και τη δύναμη τους. Τα άλογα δεν έχουν καμία σημαντική συμβολική σημασία στην περσική κουλτούρα, αλλά  είχαν βραβευθεί για την πολύτιμη  συμβολή τους στα ταξίδια και στις μεταφορές. Η κληροδότηση ενός αλόγου ήταν τόσο μια συμβολική χειρονομία υπέρ κάποιου όσο και ένα πρακτικό δώρο επειδή συνδύαζε την ομορφιά με τη  λειτουργικότητα.

ΣΚΟΡΠΙΟΙ : Οι Σκορπιοί  έχουν διάφορες συμβολικές σημασίες στον περσικό πολιτισμό. Το ρητό «είσαι (σαν) ένας σκορπιός κάτω από το χαλάκι μoυ" (tu ζα dom-e zir-e buria hasti), σημαίνει πως κατηγορείται  το εν λόγω πρόσωπο για  πονηριά, κσι μοχθηρία τσιμπώντας  σαν σκορπιός που στη  συνέχεια ήσυχα υποχωρεί κάτω από το χαλί. Ένα άλλο σκέλος του λαογραφικού υλικού ασχολείται με την αποδοχή της φύσης του σκορπιού να είναι επιβλαβής (και, κατ 'επέκταση, ενός αθλιου ανθρωπίνου όντος). Η περσική παροιμία «ο σκορπιός δεν τσιμπά από κακία, είναι η φύση του να το πράξει» χρησιμοποιείται σε καθημερινές καταστάσεις, αν κάποιος αισθάνεται πως έχει πληγωθεί από κάποιον άλλο. Λόγω της απανταχού παρουσίας των σκορπιών στην περιοχή, και κατά συνέπεια του φόβου   για το δηλητηριώδες τσίμπημά του, η λαϊκή μουσουλμανική φαντασία οδηγείται στο συμπέρασμα  πως οι  ιδιαίτερα επικίνδυνοι σκορπιοί κατοικούν στην  κόλαση.

ΦΙΔΙ: Το φίδι θεωρείται κακό πλάσμα στον περσικό πολιτισμό. Στον Ζωροαστρισμό, ο δαίμονας Azhi Dahaka ήταν ένα φίδι-δαίμονας που κατασπάραξε  την πρώτη θνητή, την Yima. Το φίδι-δαίμονας έδωσε πολλές μάχες με τους ήρωες, συμπεριλαμβανομένου του Thraetona. Ο Αριμάν είναι άλλος ένας ελικοειδής θεός του σκότους στην περσική μυθολογία. Ο faravahar διαθέτει επίσης ένα περιελισσόμενο  φίδι γύρω από το ον-γεράκι,-αλλά η σημασία του στον Ζωροαστρισμό- εντελώς διαφορετική από την παραδοσιακή της περσικής μυθολογίας  - είναι πως αποτελεί μέρος του Σεραφείμ, ή είναι ένας φύλακας άγγελος.  

ΥΔΡΟΒΙΟ ΠΟΥΛΙ: Το νερό και τα πουλιά είναι σημαντικά στον περσικό πολιτισμό και τα συναντάμε συχνά σε πίνακες ζωγραφικής.Το νερό σημαίνει την ύπαρξη και το πουλί, την ελευθερία. Το νερό συμβολίζει την αιωνιότητα της φύσης και τα πουλιά  την σωτηρία , το σπάσιμο των αλυσίδων  της σκλαβιάς και τον έλεγχο του σύμπαντος. Αν και δεν προκύπτει  σαφής έννοια από τον συνδυασμό των δύο φυσικών στοιχείων σε ένα πλάσμα, η συγχώνευση των δύο μπορεί να οδηγήσει σε φυσική αρμονία και στην ύπαρξη της ελευθερίας στη φύση.

ΤΑΥΡΟΣ. Ένας θεός που ονομάζεται Μίθρα, ένας θεός από την προ-χριστιανική ειδωλολατρία, και ο πρώτος που λατρευόταν κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας , λατρεύεται και  στην αρχαία Περσία όπου εξαπλώνεται η θρησκεία του Στα αρχαία περσικά κείμενα, ο Μίθρα σκοτώνει τον ταύρο, σε μια συμβολική πράξη  «σωτηρίας». Ο Μίθρα συμβολίζει τον ήλιο, ή ένα ουράνιο ον, και ο ταύρος συμβόλιζε τη γη και την ανθρωπότητα.

ΣΚΥΛΟΣ: Τα σκυλιά θεωρούνταν  σημαντικά μέλη της περσικής οικογένειας κατά τη διάρκεια της περιόδου προ-Ισλάμ, και έτυχαν ιδιαίτερης προσοχής στον  Ζωροαστρισμό. Τα νομικά βιβλία του Avesta (ή Ζωροαστρικά αρχεία) διαιρούσαν τα σκυλιά σε δύο είδη- τα τσομπανόσκυλα  και  τα κατοικίδια που είχαν ως έργο τα μεν την προστασία  των παραγωγικών  ζώων  της οικογένειας δηλ των κοπαδιών και τα δε την προστασία της οικίας του ιδιοκτήτη. Η σχέση μεταξύ ανθρώπου και σκύλου είναι σημαντική.Σύμφωνα με τα έγγραφα Avesta, ο άνθρωπος πρέπει να είναι ευγνώμων απέναντι στο σκυλί του  που προστατεύει  τον ίδιο  και την περιουσία του. Το σκυλί είχε κεντρικό ρόλο και στα  Ζωροαστρικά ταφικά έθιμα, αφού οδηγείτο  πρώτο σπ΄όλους  στον νεκρό, για το ύστατο χαίρε, προτού  το λείψανο μεταφερθεί στο φέρετρο. Αυτό γινόταν λόγω της πεποίθησης ότι ο σκύλος μπορούσε να διώξει μακριά τους σκοτεινούς  δαίμονες που τριγύριζαν τα άψυχα κορμιά.

Πηγές:
Encyclopedia Brittanica.
Nair, P. Thankappan. 1974. "The Peacock Cult in Asia". Asian Folklore Studies. 33 (2): 93-170.
Ancient Persian Recipe featuring Barbecued Peacock.
A Brief History of Falconry from the International Association for Falconry and Conservation of Birds of Prey.
Dhalla, Maneckji. “History of Zoroastrianism.” Oxford University Press (1938) 
Davis, Dick. “Rostam.” Mage Publishers (2007) Humphreys, Patrick and Esmail Kahrom. "Lion and Gazelle: The Mammals and Birds of Iran." 
Frembgen, Jürgen Wasim. 2004. "The Scorpion in Muslim Folklore". Asian Folklore Studies. 63 (1): 95-123. 
Beck, Roger. 1998. "The Mysteries of Mithras: A New Account of Their Genesis". Journal of Roman Studies. 88: 115-128.
Dog in Zoroastrianism by Professor Mary Boyce, The Circle of Ancient Iranian Studies.
Sykes, Egerton, and Alan Kendall. 2002. Who's who in non-classical mythology. London: Routledge. 
Serpent as part of the Faravahar. 
Persian Cultural Foundation. Waterfield, Robin. Xenophon's Retreat: Greece, Persia, And the End of the Golden Age. London: Faber. 2006.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην Αγγλική γλώσσα στο:

http://periesproject.english.upenn.edu/PeriesProject/animals-in-ancient-persian-culture.html