Η ΧΕΛΩΝΑ ΣΤΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΛΑΩΝ

Σύμβολο σταθερότητας, σοφίας και μακροβιότητας, η χελώνα μάς δίνει το παράδειγμα της βραδύτητας και της επιμονής. Κουβαλά στους ώμους της τον κόσμο ολόκληρο, αθόρυβα και αποτελεσματικά, και με το καβούκι της ενώνει μεταφορικά γη και ουρανό, υφαίνοντας αμέτρητους μύθους σε όλους τους πολιτισμούς του κόσμου. Ας δούμε τι έχει να μας μάθει.

Στα παιδικά μας χρόνια μαθαίναμε το μύθο του λαγού και της χελώνας. Τα δυο ζώα ξεκινούν έναν παράλογο εκ πρώτης όψεως αγώνα δρόμου. Σίγουρος για τον εαυτό του ο λαγός, αφού τρέχει για λίγο, ξαπλώνει και αποκοιμιέται. Έτσι η χελώνα, που επιμένει να παλεύει, τον προσπερνά αθόρυβα και τερματίζει πρώτη. Με ένα βαρύ φορτίο από την πρώτη στιγμή της ζωής της, το άχαρο καβούκι-καταφύγιο, αργή και αδέξια, η χελώνα δεν μοιάζει να έχει ευνοηθεί από τη φύση. Παρ’ όλα αυτά είναι υπομονετική, σταθερή, πεισματάρα. Και σοφή. Χαρακτηριστικό που όλοι οι πολιτισμοί έχουν εκτιμήσει.

Η χελώνα πρωταγωνιστεί στις μυθολογίες όλων των λαών. Στην Άπω Ανατολή συμβολίζει την ένωση του ουρανού και της γης. Πραγματικά, το επάνω μέρος του καβουκιού της καμπυλώνει και καλύπτει προστατευτικά το κάτω, που είναι επίπεδο και τετραγωνισμένο. Και καθώς βρίσκεται διαρκώς σε κίνηση συμβολίζει τη γη και τον ουρανό που αλλάζουν στο πέρασμα των εποχών. Σύμφωνα με την ινδική μυθολογία, η χελώνα Τσούκουα στηρίζει τον ελέφαντα Μαχαπούντμα, στην πλάτη του οποίου ακουμπά όλος ο κόσμος. Σ’ αυτόν το μύθο έχει βασίσει και ο Τέρι Πράτσετ το Δισκόκοσμο, στη γνωστή σειρά βιβλίων φαντασίας, μόνο που εδώ ο επίπεδος κόσμος στηρίζεται σε τέσσερις ελέφαντες, κι αυτοί στην πλάτη της τεράστιας χελώνας που κολυμπά αργά στο κενό του σύμπαντος. Για να καταλάβετε πόσο εδραιωμένη είναι αυτή η δοξασία στη συνείδηση των Ινδών, αξίζει να αναφέρουμε το εξής: Κάποτε, λέει μια αφήγηση που αναφέρει και ο μεγαλοφυής φυσικός Στίβεν Χόκινγκ στο βιβλίο «Το Χρονικό του Χρόνου», ένας επιστήμονας -πιθανόν ο Μπέρναρντ Ράσελ- έδωσε μια διάλεξη στην Ινδία με θέμα την κίνηση της Γης και των υπόλοιπων πλανητών γύρω από τον ήλιο διανθισμένο με διάφορες αστρονομικές λεπτομέρειες. Όταν τελείωσε, μια ηλικιωμένη Ινδή από το ακροατήριο ζήτησε το λόγο και είπε ευθαρσώς πως όλα αυτά είναι ανοησίες και ότι όλοι γνωρίζουν πως ο κόσμος στηρίζεται στη γιγάντια χελώνα. Ο επιστήμονας τη ρώτησε πού πατάει η χελώνα κι εκείνη απάντησε: Μα, σε άλλες χελώνες τη μια πάνω στην άλλη, αμέτρητες!

Αθανασία και δημιουργία
Έχοντας μια αξιοζήλευτη αντοχή στο χρόνο η χελώνα κατέληξε να συμβολίζει τη μακροβιότητα. Πολλοί πιστεύουν ότι μπορεί να ξεπεράσει τα 100 χρόνια, μια ηλικία που πολλές χελώνες δεν έφτασαν, καθώς το καβούκι τους χρησίμευε στη μαντική. Έχουν βρεθεί καμένα καύκαλα, χιλιάδων χρόνων, με ερωτήσεις γραμμένες επάνω τους. Ακριβώς έτσι γινόταν η μαντεία. Ο ενδιαφερόμενος έγραφε στο καβούκι την ερώτησή του, μετά αυτό καιγόταν και ο σαμάνος ερμήνευε τα σημάδια.

Οι χελώνες είναι επίσης σύμβολο αθανασίας και θεωρούνται προσωρινές κατοικίες ψυχών στις διαδοχικές τους μετενσαρκώσεις προς τη νιρβάνα. Στον ινδουισμό τις θεωρούν δεύτερη ενσάρκωση του μεγάλου θεού Βίσνου. Κάθε τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια γίνεται μια τεράστια πλημμύρα που διαλύει τη Γη. Τότε ο Βίσνου παίρνει τη μορφή χελώνας, που κουβαλά στην πλάτη της ένα τεράστιο δοχείο. Μέσα σ’ αυτό οι θεοί και οι δαίμονες θα ανακατέψουν τα απαραίτητα συστατικά για να ξαναδημιουργηθεί ο κόσμος. Ύστερα από χίλια χρόνια, όταν θα έχει ξαναφτιαχτεί ο κόσμος, η χελώνα μένει εκεί. Πάνω στην πλάτη της στέκεται ο ελέφαντας που στηρίζει τη Γη.

Σύμφωνα με τους μύθους των Ινδιάνων, η χελώνα κολύμπησε στο βυθό του ωκεανού που απλωνόταν σε όλο τον κόσμο, κι αναδύθηκε φέρνοντας στο στόμα της τη λάσπη που χρησιμοποίησε ο δημιουργός για να φτιάξει τη Γη. Καθώς το ζώο αυτό ζει συχνά σε ακρογιαλιές, που θεωρούνται περάσματα στον κόσμο των ξωτικών, παίζει το ρόλο του φύλακα των πυλών και η παρουσία της δείχνει ότι κάπου εκεί κοντά βρίσκονται νεράιδες. Σ’ ένα γιαπωνέζικο παραμύθι, ο άντρας που έσωσε μια χελώνα από τα παιδιά που την πείραζαν οδηγήθηκε από εκείνη στο Βασιλιά του Ωκεανού, ο οποίος του έδωσε για σύζυγο την κόρη του.

Σε πολλές παραδόσεις οι χελώνες επιβάλλεται να προστατεύονται και ο θάνατός τους θεωρείται πρόξενος κακοτυχίας και συμφοράς. Σε διάφορους λαούς που τις κυνηγούν συνηθίζεται, όταν τις πιάνουν, να καθαγιάζεται η πράξη με ένα τελετουργικό. Στο βουδισμό, που είναι εναντίον της ζωοκτονίας, υπάρχει καθορισμένη τελετή για την απελευθέρωση των χελωνών.

Οι κύκλοι της ζωής
Ένας άλλος συμβολισμός της χελώνας τη συνδέει με το θηλυκό στοιχείο, την πρωταρχική Μητέρα και τη Γαία. Στη Νιγηρία συμβόλιζε τα γυναικεία αναπαραγωγικά όργανα και τη σεξουαλικότητα, ενώ στους Ινδιάνους συνδεόταν με τον κύκλο της Σελήνης, την εμμηνόρροια και τη δύναμη των θηλυκών ενεργειών. Ένας λόγος για τη σύνδεσή της με τη Σελήνη ήταν ότι σε πολλές χελώνες το καύκαλο χωρίζεται σε δεκατρία τμήματα, όσοι και οι σεληνιακοί μήνες. Οι χελώνες μάς θυμίζουν ότι ο δρόμος προς τον ουρανό είναι μέσω της Γης. Στη Μητέρα Γη υπάρχουν όλα όσα χρειαζόμαστε. Μας φροντίζει, μας προστατεύει, μας τρέφει όσο νοιαζόμαστε κι εμείς γι’ αυτήν. Αλλά, για να φτάσουμε στον ουρανό, θα πρέπει να επιβραδύνουμε τους ρυθμούς και να καλλιεργήσουμε την ευαισθησία μας. Πρέπει να δούμε τη σύνδεση όλων των πραγμάτων. Όπως η χελώνα δεν μπορεί να αποχωριστεί το καβούκι της, έτσι κι εμείς δεν μπορούμε να χωρίσουμε τον εαυτό μας από όσα κάνουμε στη Γη.

Η γέννηση του φενγκ σούι
Από τη χελώνα, σύμφωνα με το μύθο, γεννήθηκε το φενγκ σούι. Ο πρώτος αυτοκράτορας της Κίνας, ο Φου Χσι καθόταν στην όχθη του ποταμού Λο, όταν αναδύθηκε μια χελώνα που πάνω στο καύκαλό της -χωρισμένο σε εννιά τετράγωνα ανά τριάδες- ήταν σημειωμένα σημάδια που έδιναν άθροισμα 15 σε κάθε οριζόντια, κάθετη και διαγώνια σειρά. Σ’ αυτό το «μαγικό τετράγωνο» των εννέα αριθμών βασίστηκαν τα ταοϊστικά τελετουργικά και δύο από τις ισχυρότερες σχολές του φενγκ σούι, τα Οκτώ Μέγαρα και το Ιπτάμενο Άστρο. Έτσι λοιπόν η χελώνα είχε γραμμένα επάνω στα σχέδια του καβουκιού της όλα τα μυστικά του ουρανού και της Γης. Κι αυτό την έχει αναγάγει εκτός των άλλων σε ένα από τα συμβολικά ζώα-φύλακες των τεσσάρων κατευθύνσεων. Ο Πράσινος Δράκοντας προσέχει τα άστρα που εμφανίζονται στην ανατολή την άνοιξη. Τα άστρα που εμφανίζονται στη δυτική πλευρά του ορίζοντα βρίσκονται στην κυριαρχία του Λευκού Τίγρη, ενώ του νότου εποπτεύονται από τον Κόκκινο Φοίνικα. Η Μαύρη Χελώνα έχει στη δικαιοδοσία της τα βορινά άστρα. (ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΖΟΥΡΑΚΗ)
 

H Oυρανία Αφροδίτη ξεκουράζει το πόδι της πάνω σε μιά χελώνα

Ελληνική μυθολογία
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Χελώνη είναι γνωστή μία Ορεάδα Νύμφη από την Αρκαδία, ή απλώς μία νέα κοπέλα, που κάποτε, σύμφωνα με μύθο του Αισώπου, έκανε το λάθος να μην καταδεχθεί να παραστεί στους θεϊκούς γάμους του Δία και της `Ηρας. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η Χελώνη πήγε στους γάμους, αλλά ήταν άτακτη και ασεβής. Για να την τιμωρήσουν για την περιφρόνησή της αυτή, οι θεοί την μεταμόρφωσαν στο ομώνυμο ζώο, τη χελώνα, καταδικάζοντάς την έτσι σε αιώνια σιωπή (η χελώνα συμβόλιζε τη σιγή στην αρχαία Ελλάδα). Από το κέλυφός της ο θεός Ερμής αργότερα θα κατασκεύαζε την πρώτη λύρα τεντώνοντας χορδές στην κοίλη πλευρά του.(ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ)

******************
 Μύθος της Βόρειας Αμερικής
Πολλά χρόνια πριν, όταν το μεγαλύτερο μέρος της Γης ήταν σκεπασμένο με νερό, το Μεγάλο Πνεύμα αποφάσισε να δημιουργήσει μια όμορφη χώρα με λίμνες και ποτάμια, την οποία οι θαλάσσιες χελώνες θα μετέφεραν στην πλάτη τους.
Οι θαλάσσιες χελώνες συνεργάστηκαν και το Μεγάλο Πνεύμα δημιούργησε την πλάση. Μια μέρα όμως οι χελώνες διαφώνησαν μεταξύ τους, οπότε κάποιες από αυτές άρχισαν να κολυμπούν ανατολικά, ενώ άλλες κολύμπησαν δυτικά. Τότε ακούστηκε ένας δυνατός θόρυβος και η Γη άρχισε να σείεται.
Οι χελώνες δεν μπόρεσαν να κολυμπήσουν μακριά γιατί η Γη ήταν πολύ βαριά, έτσι σταμάτησαν να διαφωνούν και συμφιλιώθηκαν.
Παρ' όλα αυτά κάποιες φορές οι χελώνες, που κουβαλούν την Καλιφόρνια στην πλάτη τους, διαφωνούν και πάλι. Κάθε φορά που γίνεται αυτό η γη τρέμει και εκδηλώνεται σεισμός.(oasp.gr)

 ***************************
 

Η χελώνα ΒΙΧΙ στηρίζει την στήλη του αυτοκράτορα Kangxi κοντά στη Γέφυρα του Μάρκο Πόλο στο Πεκίνο

Η χελώνα στην Κίνα
 
Για τους Κινέζους, η χελώνα είναι ιερή και συμβολίζει τη μακροζωία, δύναμη και αντοχή. Λέγεται ότι η χελώνα βοήθησε   τon Πανγκού (επίσης γνωστή ως P'an Ku) στη δημιουργία του κόσμου: Η δημιουργός θεά Nuwa ή Nugua κόβει τα πόδια από μια θαλάσσια χελώνα και τα χρησιμοποιεί για να στηρίξουν τον ουρανό όταν ο Gong Gong κατέστρεψε το βουνό που  υποστήριζε τον ουρανό. Για τους Κινέζους, καθώς και τους Ινδούς, η χελώνα συμβολίζει το σύμπαν. Το ανώτερο θολωτό τμήμα της ράχης της αντιστοιχεί με τους αστερισμούς στον ουρανό, και  είναι Γιάνγκ(αρσενική ενέργεια). Το κάτω μέρος έχει πολλές γραμμές, οι οποίες σχετίζονται με τη γη και είναι το Γιν(θηλυκή ενέργεια) . 

   Η χελώνα είναι ένα από τα τέσσερα διάσημα ζώα που διέπουν τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, με την μαύρη , προστάτη του βορρά, που συμβολίζει την αντοχή, τη δύναμη, και τη μακροζωία. Οι Κινέζοι πιστεύουν ότι οι χελώνες βγαίνουν την άνοιξη, όταν αλλάζουν τα κελύφη τους, και αδρανοποιούνται κατά τη διάρκεια του χειμώνα, κερδίζοντας έτσι  μεγάλη διάρκεια ζωής .
  Ο κινεζικός αυτοκρατορικός στρατός  είχε σημαίες με εικόνες από δράκους και χελώνες ως σύμβολα της απαράμιλλης δύναμης επειδή τα ζώα αυτά πολέμησαν μεταξύ τους, αλλά και οι δύο παρέμειναν ζωντανοί. Ο δράκος δεν μπορεί να σπάσει τη χελώνα και η τελευταία δεν μπορεί να φτάσει το δράκο.  Στην Κίνα, η χελώνα επίσης ονομάζεται  μαύρος πολεμιστής, στέκεται ως σύμβολο της δύναμης, αντοχής, και τη μακροζωίας, καθώς και εκείνη του βορρά και του χειμώνα. Μια χελώνα συχνά τίθεται στη βάση των ταφικών μνημείων. Ο μύθος υποστηρίζει ότι οι ξύλινες κολώνες του Ναού του Ουρανού στο Πεκίνο, κτίστηκαν στα κελύφη  ζώντων χελώνων δεδομένου ότι οι άνθρωποι πίστευαν ότι τα ζώα αυτά ήταν ικανά να ζουν για περισσότερο από 3000 χρόνια, χωρίς φαγητό ή νερό και είναι διακοσμημένο με μια μαγική δύναμη που εμποδίζει το ξύλο από την σήψη.
  Πιστεύεται επίσης ότι η χελώνα δεν θυμάται την ημέρα και το μήνα γέννησης της, ώστε το  να αποκαλέσεις κάποιον «χελώνα» στην Κίνα, να θεωρείται προσβλητικό.
Στο Θιβέτ, η χελώνα είναι ένα σύμβολο της δημιουργικότητας. 
Η χελώνα είναι το feng shui στοιχείο του νερού  με την τίγρη , Φοίνικα και δράκο να  αντιπροσωπεύουν τα άλλα τρία στοιχεία. Σύμφωνα με τις αρχές του feng shui το πίσω μέρος του σπιτιού αντιπροσωπεύεται από τη Μαύρη χελώνα, που σημαίνει υποστήριξη για το σπίτι, την οικογενειακή ζωή και τις προσωπικές σχέσεις. Μια χελώνα στην πίσω πόρτα ενός σπιτιού ή στην αυλή δίπλα σε μια λίμνη λέγεται ότι προσελκύει καλή τύχη και πολλές ευλογίες. Τρεις χελώνες που στοιβάζονται η μία πάνω από την άλλη αντιπροσωπεύουν μια μητέρα και τα μωρά της. Στον Ταοϊσμό , η χελώνα είναι ένα έμβλημα της τριάδας  γη- ανθρωπότητα-ουρανός. 
Η χελώνα είναι ένα σύμβολο της μακροζωίας, με μια πιθανή διάρκεια ζωής δέκα χιλιάδες χρόνια.  Λόγω της μακροζωίας της, ένα σύμβολο  χελώνας συχνά χρησιμοποιείται   σε τάφους. Ένα ανάχωμα τάφου θα μπορούσε να διαμορφωθεί σαν μια χελώνα, που ονομάζεται «σοβαρή χελώνα." Μιά  λαξευτή χελώνα, γνωστή ως Bixi χρησιμοποιήθηκε ως βάθρο  σε ταφικές επιγραφές υψηλόβαθμων υπαλλήλων κατά τη διάρκεια της δυναστείας Sui (581-618 μ.Χ.) και των Μινγκ περιόδους (CE 1368-1644). Τεράστιες χελώνες υποστήριξαν ταφικές επιγραφές των κινέζων αυτοκρατόρων .Τα καβούκια τους  χρησιμοποιήθηκαν για τη μαγεία και τις μελλοντικές προβλέψεις. Υπάρχουν αμέτρητες ιστορίες για την μακροβιότητα της χελώνας  και την ικανότητά της να  παίρνει και  άλλες μορφές.(wikipedia)